Đọc để hiểu được mặt trái một giai-đoạn lịch-sử của quê-hương mình ;
hầu thương-cảm cho cuộc sống lầm-than và tủi-nhục của đồng-bào mình kéo dài cho
đến ngày nay. Nhất là thấy rõ tư-cách của những tên hoạt-đầu chánh-trị : Sau
khi gây tội ác, còn viết sách đặt chuyện để đổ-thừa, vu-oan và mạ-lị người
đồng-minh nhỏ bé, nghèo-nàn,
yếu-kém hơn mình. Tư-cách gì những hạng người như vậy.
yếu-kém hơn mình. Tư-cách gì những hạng người như vậy.
Cuối năm 1979, Cựu Tổng thống
Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu, người ít khi lên tiếng từ khi sống lưu vong sau tháng Tư 1975, đã dành
cho tạp chí Spiegel của Đức một cuộc phỏng vấn dài về kết cục của Chiến tranh
Việt Nam."
Hòa bình của nấm mồ.
Cựu Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trả lời phỏng vấn của Spiegel 1979
Phạm Thị Hoài (dịch)
Spiegel: Thưa ông Thiệu, từ 1968 đến 1973 Hoa Kỳ đã nỗ lực thương lượng hòa bình cho Việt
Nam. Trong cuốn hồi ký của mình, ông Henry Kissinger, trưởng phái đoàn đàm phán
Hoa Kỳ đã dùng nhiều trang để miêu
tả việc ông, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa, đã chống lại những nỗ lực nhằm đem
lại hòa bình cho một cuộc chiến đã kéo dài nhiều năm, với hàng triệu nạn nhân
và dường
như là một cuộc chiến để "bóp nát
trái tim Hoa Kỳ". Vì sao ông lại cản trở như vậy?
Nguyễn Văn Thiệu: Nói thế là tuyệt đối vô nghĩa.
Nếu tôi cản trở thì đã không có Hiệp định Hòa bình năm 1973 – mặc dù, như ai
cũng biết, đó không phải là một nền hòa bình tốt đẹp; hậu quả của nó ở Việt Nam
là chứng chỉ rõ ràng nhất. Kissinger đại diện cho chính sách và lợi ích của
chính phủ Mỹ. Là Tổng thống Nam Việt Nam, bổn phận của tôi là bảo vệ những lợi
ích sống còn của đất nước tôi.
Tôi đã nhiều lần chỉ ra cho Tổng thống Nixon và TS
Kissinger rằng, đối với một cường quốc như Hoa Kỳ thì việc từ bỏ một số vị trí
không mấy quan trọng ở một quốc gia bé nhỏ như Nam Việt Nam không có gì đáng
kể. Nhưng với chúng tôi, đó là vấn đề sinh tử của cả một dân tộc.
Spiegel: Kissinger không phủ nhận rằng cuối cùng
ông cũng đồng ý. Nhưng ông ấy cũng nói rằng phải đàm phán lâu như vậy vì ông
cản trở nhiều, rằng ông đồng ý với các đề xuất của Mỹ chỉ vì ông chắc mẩm rằng
đằng nào thì Hà Nội cũng sẽ bác bỏ.
Nguyễn Văn Thiệu: Không đúng như vậy. Để chấm dứt
một cuộc chiến tranh đã kéo dài gần 30 năm, người ta cần nhiều thời gian hơn là
hai, ba ngày hay hai, ba tháng. Tôi hiểu rõ rằng đối với người Mỹ đã đến giúp
chúng tôi, đây là cuộc chiến dài nhất trong lịch sử của họ. Có lẽ vì thế mà họ
vội vã như vậy. Nhưng điều chúng tôi cần là một nền hòa bình lâu dài.
Spiegel: Kissinger có ý cho rằng ông không thực sự
muốn ký kết một thỏa thuận về hòa bình, đúng ra ông ngầm mong phía miền Bắc
cũng sẽ cứng đầu như ông. Kissinger viết rằng ông đồng ý với nhiều đề xuất từ
phía Mỹ - trong tinh thần sẵn sàng không tuân thủ, chỉ vì trong thâm tâm ông
không tin rằng hòa bình sẽ được ký kết. Có phải là trong khi đàm phán, ông đã
bịp, với hy vọng là sẽ không bao giờ phải ngửa bài lên?
Nguyễn Văn Thiệu: Không. Sao lại có thể nói là một
dân tộc đã chịu đựng bao nhiêu đau khổ suốt 30 năm lại muốn kéo dài cuộc chiến?
Kissinger muốn xúc tiến thật nhanh mọi việc để Mỹ có thể rút quân và tù binh Mỹ
được thả. Mà có lẽ mục đích của chính phủ Mỹ cũng là cao chạy xa bay. Họ thì có
thể bỏ chạy. Nhưng chúng tôi thì phải ở lại Nam Việt Nam.
Chúng tôi có quyền chính đáng để đòi hỏi một hiệp
định hòa bình toàn diện. Không phải là vài ba năm hòa bình, rồi sau đó lại 30
năm chiến tranh.
Spiegel: Vậy tại sao ông lại đi trước cả người Mỹ
và tự đề nghị Hoa Kỳ rút quân trong cuộc họp tại đảo Midway ở Thái Bình Dương
tháng Sáu 1969, theo tường thuật của Kissinger?
Nguyễn Văn Thiệu: Trước khi họp ở Midway, việc
chính phủ Mỹ dự định rút quân đã không còn là điều bí mật. Cho phép tôi nhắc để
các ông nhớ lại, tin tức về việc Mỹ sẽ rút một số quân đã loan khắp thế giới,
trước cuộc họp ở Midway. Vì sao? Theo tôi, chính phủ Mỹ muốn thả bóng thăm dò,
tiết lộ thông tin trước cho báo chí và đẩy chúng tôi vào sự đã rồi.
Spiegel: Tức là ông đã nắm được tình hình?
Nguyễn Văn Thiệu: Đúng thế. Cuộc họp ở Midway nhằm
hai mục đích. Thứ nhất, cho hai vị tân tổng thống cơ hội làm quen và bàn về đề
tài Việt Nam. Điểm thứ hai đã vạch rất rõ là bàn về việc rút những toán quân Mỹ
đầu tiên. Tôi đã không hình dung sai điều gì và đã làm chủ tình thế. Không có
gì phải lo lắng, và tôi đã rất vững tâm.
Spiegel: Khi đề xuất Mỹ rút quân, ông có thật sự
tin rằng Nam Việt Nam có thể chiến đấu một mình và cuối cùng sẽ chiến thắng
trong một cuộc chiến mà hơn 540.000 lính Mỹ cùng toàn bộ guồng máy quân sự
khổng lồ của Hoa Kỳ không thắng nổi không? Chuyện đó khó tin lắm.
Nguyễn Văn Thiệu: Không, đề xuất đó không phải của
tôi. Tôi chỉ chấp thuận. Tôi chấp thuận đợt rút quân đầu tiên của Mỹ, vì Tổng
thống Nixon bảo tôi là ông ấy gặp khó khăn trong đối nội và việc rút quân chỉ
mang tính tượng trưng. Ông ấy cần sự ủng hộ của dư luận và của Quốc hội. Nhưng
tôi cũng bảo ông ấy rằng: Ông phải chắc chắn rằng Hà Nội không coi việc bắt đầu
rút quân đó là dấu hiệu suy yếu của Hoa Kỳ.
Spiegel: Và ông không nghĩ đó là khởi đầu của việc
rút quân toàn bộ?
Nguyễn Văn Thiệu: Không. Tôi đã hình dung được
rằng, đó là bước đầu tiên để cắt giảm quân số. Nhưng không bao giờ tôi có thể
nghĩ Mỹ sẽ rút hẳn và bỏ rơi Nam Việt Nam. Tôi đã trình bày với Tổng thống
Nixon rằng việc cắt giảm quân số sẽ phải tiến hành từng bước, như khả năng
chiến đấu và việc tiếp tục củng cố Quân lực Việt Nam Cộng hòa cho phép – tương
ứng với những viện trợ quân sự và kinh tế có thể giúp Nam Việt Nam tự đứng trên
đôi chân của mình.
Quan trọng hơn, tôi đã bảo ông ấy phải yêu cầu Hà
Nội có một hành động tương ứng đáp lại. Phía Mỹ đồng ý với tôi ở mọi điểm; về
một sự rút quân từng bước và của cả hai phía...
Spiegel: ... và mang tính tượng trưng?
Nguyễn Văn Thiệu: Tôi hiểu rõ rằng cuộc chiến ở
Việt Nam cũng là một vấn đề đối nội của Hoa Kỳ. Và Tổng thống Nixon giải thích
rằng ông ấy cần một cử chỉ tượng trưng để giải quyết vấn đề đó. Trước đó một
tuần tôi đến Seoul và Đài Loan, tôi đã nói với Tổng thống Park Chung Hee và
Tổng thống Tưởng Giới Thạch rằng tôi hy vọng việc rút quân sắp bàn với Tổng
thống Nixon ở Midway chỉ là một sự cắt giảm quân số mang tính tượng trưng. Song
tôi cũng lưu ý rằng nếu Hoa Kỳ muốn rút hẳn thì chúng tôi cũng không thể ngăn
cản. Vậy thì đề nghị họ rút quân từng bước, đồng thời viện trợ để củng cố một
quân đội Nam Việt Nam hùng mạnh và hiện đại, có thể thay thế người Mỹ, sẽ là
hợp lý hơn. Không bao giờ tôi đặt giả thiết là lính Mỹ sẽ ở lại Việt Nam vĩnh
viễn.
Spiegel: Mỹ vẫn đóng quân ở Hàn Quốc và Tây Đức mà.
Nguyễn Văn Thiệu: Nhưng chúng tôi là một dân tộc
rất kiêu hãnh. Chúng tôi bảo họ rằng, chúng tôi cần vũ khí và viện trợ, nhưng
nhiệt huyết và tính mạng thì chúng tôi không thiếu.
Spiegel: Ông đánh giá thế nào về tình thế của ông
khi ấy? Vài tháng trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Melvin Laird vừa đưa ra một
khái niệm mới: "Việt Nam hóa chiến tranh". Trước đây người Mỹ chỉ nói
đến việc "phi Mỹ hóa" cuộc chiến. Cái khái niệm mới ấy đã thể hiện rõ
dự định rút khá nhanh của người Mỹ rồi, đúng không?
Nguyễn Văn Thiệu: Khi đến Sài Gòn vào tháng Bảy
1969, ông Nixon đã nhắc lại rằng ông ấy cần được sự hậu thuẫn của dư luận trong
nước Mỹ. Tôi hiểu ông ấy. Nhưng ông ấy không hề tuyên bố rằng việc rút quân là
một lịch trình mang tính hệ thống do sáng kiến của Mỹ. Ông ấy chỉ nói với tôi
về những khó khăn trong nước, ở Mỹ, và đề nghị tôi giúp. Ông ấy bảo: "Hãy
giúp chúng tôi giúp ông." Tôi đáp: "Tôi giúp ông giúp chúng
tôi." Trong lần họp mặt đó, chúng tôi lại tiếp tục bàn về việc rút quân
từng bước.
Spiegel: Nhưng không đưa ra một lịch trình cụ thể?
Nguyễn Văn Thiệu: Không. Và ông Nixon lại hứa rằng
việc rút quân của Mỹ sẽ phải đi đôi với những hành động tương ứng của Bắc Việt
và phải phù hợp với khả năng phòng thủ của Nam Việt Nam cũng như phải phù hợp
với việc Mỹ tiếp tục viện trợ quân sự và kinh tế cho Nam Việt Nam.
Spiegel: Ở thời điểm đó ông có nhận ra rằng nếu
thấy cần thì Mỹ cũng sẽ sẵn sàng đơn phương rút quân không?
Nguyễn Văn Thiệu: Có, tôi đã ngờ. Nhưng lúc đó tôi
vẫn rất vững tâm và tin tưởng vào đồng minh lớn của chúng tôi.
Spiegel: Có lẽ ông tin thế là phải. Cuốn hồi ký của
Kissinger cho thấy khá rõ rằng chính phủ Nixon không thể dễ dàng "đình chỉ
một dự án liên quan đến hai chính phủ, năm quốc gia đồng minh và đã khiến
31,000 người Mỹ phải bỏ mạng, như thể ta đơn giản chuyển sang một kênh TV khác.
Rõ ràng là người Mỹ muốn thoát khỏi Việt Nam bằng
con đường đàm phán. Chỉ trong trường hợp cần thiết họ mới muốn đơn phương rút
quân. Ông có đưa ra yêu sách nào liên quan đến những cuộc thương lượng giữa
Washington và Hà Nội không?
Nguyễn Văn Thiệu: Chúng tôi đã chán ngấy chiến
tranh và quyết tâm chấm dứt nó qua đàm phán. Chúng tôi yêu cầu những kẻ xâm
lăng đã tràn vào đất nước của chúng tôi phải rút đi. Tất cả chỉ có vậy.
Spiegel: Ông đã oán trách rằng sự sụp đổ của miền
Nam Việt Nam năm 1975 chủ yếu là do sau Hiệp định Paris, miền Bắc vẫn được phép
đóng quân tại miền Nam. Ông khẳng định rằng mình chỉ chấp nhận sự hiện diện đó
của miền Bắc trong quá trình đàm phán, còn sau khi ký kết thì Hà Nội phải rút
quân.
Nhưng Kissinger lại khẳng định trong hồi ký rằng
ông thừa biết việc Hà Nội sẽ tiếp tục trụ lại ở miền Nam, và cho đến tận tháng
Mười 1972 ông cũng không hề phản đối những đề xuất của phía Mỹ liên quan đến
điểm này.
Nguyễn Văn Thiệu: Đó là một lời nói dối hết sức vô
giáo dục của Kissinger, rằng tôi chấp thuận cho quân đội Bắc Việt ở lại miền
Nam. Nếu ngay từ đầu tôi đã chấp thuận như Kissinger nói thì lúc ông ấy cho tôi
xem bản dự thảo, trong đó không có điều khoản nào về việc rút quân của Bắc
Việt, tôi đã chẳng phản đối quyết liệt như thế.
Điểm then chốt nhất mà tôi dốc sức bảo vệ, từ đầu
cho đến khi kết thúc đàm phán, chính là yêu cầu Hà Nội phải rút quân. Tôi đã
tuyên bố rõ với Kissinger là nếu không đạt được điều đó thì không có ký kết.
Sau nhiều ngày tranh luận gay gắt, cuối cùng ông ta
bảo: "Thưa Tổng thống, điều đó là
không thể được. Nếu được thì tôi đã làm rồi. Vấn đề này đã đặt ra ba năm trước,
nhưng phía Liên Xô không chấp nhận." Tôi hiểu ra rằng chính phủ Mỹ đã
nhượng bộ trước yêu sách của Liên Xô, và đó là nỗi thất vọng lớn nhất của tôi.
Spiegel: Có lẽ Liên Xô không thể làm khác, vì Hà
Nội không chấp nhận coi Nam Việt Nam là một quốc gia khác, và một thời gian dài
họ còn phủ nhận việc họ đã đưa quân đội chính quy vào miền Nam.
Nguyễn Văn Thiệu: Chúng tôi đã chiến đấu hơn 20 năm
và học được rằng, đừng bao giờ tin lời Nga Xô và Hà Nội. Bắc Việt đóng quân ở
cả Lào, Campuchia và Nam Việt Nam, tôi tin rằng một người mù cũng nhìn ra điều
đó. Muốn chấm dứt chiến tranh thì chúng ta phải nhìn vào hiện thực chứ không
thể chỉ nghe lời kẻ địch.
Spiegel: Ông có lập luận như thế với Kissinger
không?
Nguyễn Văn Thiệu: Tất nhiên, và với cả Tướng Haig
nữa. Tôi bảo ông ấy thế này: "Ông
Haig, ông là tướng, tôi là tướng. Ông có biết một hiệp định hòa bình nào trong
lịch sử lại cho phép kẻ xâm lăng tiếp tục đóng quân tại lãnh thổ mà nó xâm lược
không? Ông có cho phép Liên Xô vào Hoa Kỳ đóng quân rồi tuyên bố rằng ông đã ký
kết thành công một hiệp định hòa bình với Liên Xô không?"
Spiegel: Ông ấy trả lời sao?
Nguyễn Văn Thiệu: Ông ấy không trả lời được. Mà trả
lời thế nào cơ chứ, chuyện đó hoàn toàn vô lý. Còn gì mà nói nữa.
Spiegel: Nhưng Kissinger thì có câu trả lời trong
hồi ký. Ông ấy viết rằng khó mà bắt Hà Nội rút quân, vì họ hoàn toàn không sẵn
sàng từ bỏ trên bàn đàm phán những thứ mà họ không mất trên chiến trường. Nhưng
ông ấy cũng nói rằng trong Hiệp định Paris có một điều khoản không cho phép xâm
lấn. Ông ấy đi đến kết luận rằng "lực
lượng miền Bắc sẽ tự nhiên tiêu hao sinh lực và dần dần biến mất."
Nguyễn Văn Thiệu: Tôi thấy chính phủ Mỹ và đặc biệt
là TS Kissinger không hề rút ra được bài học nào khi phải đàm phán với cộng
sản, sau những kinh nghiệm đau thương năm 1954 giữa Pháp và cộng sản Việt Nam
và từ Chiến tranh Triều Tiên. Họ cũng không học được gì từ những cuộc đàm phán
về Lào và Campuchia và cũng không nắm bắt được là nên xử sự thế nào với cộng
sản và cần phải hiểu chiến lược và chiến thuật của cộng sản ra sao.
Tức là ta lại phải trở về với vấn đề rằng, vì sao
TS Kissinger, người đại diện cho một quốc gia lớn và tự cho mình là nhà thương
thuyết giỏi giang nhất, lại có thể tin rằng quân Bắc Việt đóng tại miền Nam sẽ
không xâm lấn. Sao ông ấy có thể tin như vậy cơ chứ?
Ông ấy đủ sức kiểm soát từng tấc đất trên biên giới
của Campuchia, và của Lào, và của Nam Việt Nam à? Dù có cả triệu nhân viên quốc
tế giám sát, chúng tôi cũng không bao giờ có thể khẳng định là đã có đủ bằng
chứng rằng không có xâm lấn. Sao ông ấy lại có thể tin những gì Bắc Việt nói.
Ông ấy có thể tin lời cộng sản, nhưng chúng tôi thì không. Vì thế mà tôi đã
cương quyết đòi Bắc Việt phải rút quân. Nếu họ thực sự muốn hòa bình thì họ ở
lại miền Nam làm gì?
Spiegel: Vậy Kissinger
nói sao?
Nguyễn Văn Thiệu: Còn
nói gì được nữa? Ông ấy và chính phủ Mỹ chỉ muốn chính xác có một điều: rút
khỏi Việt Nam
Spiegel: Kissinger viết rằng, ngay sau Chiến dịch
Xuân-Hè 1972 của Hà Nội, các bên dường như đã đổi vai. Hà Nội đột nhiên muốn
đàm phán trở lại, còn Sài Gòn thì muốn đánh cho đến khi giành toàn thắng.
Nguyễn Văn Thiệu: Hoàn toàn vô nghĩa! Ông TS
Kissinger hiểu thế nào là chiến thắng? Bắc Việt đã đem chiến tranh vào miền
Nam. Chúng tôi yêu cầu họ phải rút quân. Thế là chiến thắng hay sao? Tôi chưa
bao giờ yêu cầu Bắc Việt tự coi mình là tù binh của miền Nam. Tôi chưa bao giờ
yêu cầu Bắc Việt bồi thường cho tổn thất chiến tranh. Tôi chưa bao giờ đòi hỏi
Bắc Việt giao nộp lãnh thổ. Tôi chưa bao giờ đòi có chân trong chính phủ ở Hà
Nội. Vậy ông Kissinger hiểu thế nào về chiến thắng và toàn thắng?
Spiegel: Về vấn đề rút quân của miền Bắc, 31 tháng
Năm 1971 là một ngày quan trọng. Kissinger cho biết là khi đó, trong các cuộc
họp kín, Mỹ đã đưa ra yêu cầu hai bên cùng rút quân. Trong hồi ký, ít nhất ba
lần TS Kissinger viết rằng không những ông được thông báo trước, mà ông còn
chấp thuận.
Nguyễn Văn Thiệu: Tôi không bao giờ chấp thuận việc
rút quân đơn phương. Từ cuộc họp ở Midway, tôi luôn luôn yêu cầu rút quân từng
bước và cả hai bên cùng rút. Hoa Kỳ đã thay đổi lập trường và tìm cách ép chúng
tôi, với những chiến thuật mà họ thường sử dụng, bằng cách quơ thanh gươm
Damocles trên đầu tôi, chẳng hạn họ đem công luận Mỹ ra đe tôi, họ bảo: "Hình ảnh của ông tại Hoa Kỳ hiện nay
rất tồi tệ!" Hoặc: "Quốc
hội muốn cắt giảm viện trợ." Vân vân. Họ áp dụng đúng những chiến
thuật đã biết, tiết lộ thông tin cho báo giới và đặt tôi trước sự đã rồi.
Nếu tôi từ chối, công luận sẽ quay ra chống tôi: "Ông ta đòi quá nhiều, ông ta sẽ không
bao giờ cho Mỹ được rút, ông ta sẽ không bao giờ cho tù binh Mỹ được trở
về." Thế là tôi luôn phải chấp thuận. Không phải tự nguyện, mà miễn
cưỡng. Tôi phản đối làm sao được, khi lần nào họ cũng bảo rằng: "Ông mà chống thì sẽ bị cắt viện
trợ."
Spiegel: Kissinger viết rằng trước bất kỳ một quyết
định dù dưới hình thức nào, phía Mỹ cũng hỏi ý kiến ông trước.
Nguyễn Văn Thiệu: Vâng, họ hỏi ý kiến tôi, nhưng
chắc chắn không phải là để nghe tôi nói "Không",
nếu đó là những quyết định phục vụ cho lợi ích của Hoa Kỳ. Họ ưa gây sức ép
hơn, và đạt được gần như mọi thứ bằng cách đó.
Spiegel: Bây giờ Kissinger cay đắng chỉ trích về
Chiến dịch Hạ Lào năm 1971. Ông ấy viết rằng, ông đã đồng ý rằng chiến dịch này
nhất định phải thực hiện trong mùa khô. Vậy ý tưởng đó ban đầu là của ai?
Nguyễn Văn Thiệu: Của người Mỹ. Trước đó khá lâu,
chúng tôi từng có ý định thực hiện, nhưng không đủ khả năng tiến hành một mình.
Đến khi phía Mỹ đề xuất thì chúng tôi sẵn sàng đồng ý, để sớm chấm dứt chiến
tranh. Chiến dịch đó do liên quân Việt-Mỹ thực hiện và được vạch ra rất rõ
ràng: Chúng tôi tác chiến tại Lào, còn phía Mỹ thì hỗ trợ tiếp vận từ Việt Nam và
từ biên giới.
Spiegel: Vì sao? Vì Quốc hội Mỹ có luật cấm quân
đội Mỹ xâm nhập lãnh thổ Lào?
Nguyễn Văn Thiệu: Vâng, tôi tin là vậy. Nhưng cũng
vì chúng tôi không có đủ phương tiện để tiếp tế cho binh lính, và nhất là để
cứu thương binh ra ngoài. Việc đó chỉ có thề thực hiện bằng trực thăng, và chỉ
phía Mỹ mới có đủ trực thăng. Không có họ thì không đời nào chúng tôi đồng ý
thực hiện chiến dịch tại Lào.
Spiegel: Kissinger viết rằng quân của ông gặp khó
khăn khi yêu cầu không quân hỗ trợ, vì gần như không có báo vụ viên nói được
tiếng Anh.
Nguyễn Văn Thiệu: Hoàn toàn không có vấn đề gì với
việc hỗ trợ của không quân. Đôi khi không có thì chúng tôi cũng không lo lắng;
chúng tôi có thể dùng pháo binh. Vấn đề là: trong ba ngày mở đầu chiến dịch,
phía Mỹ đã mất rất nhiều phi công trực thăng. Vì thế mà họ chần chừ, không bay
đúng thời điểm và ở quy mô cần thiết. Điều đó thành ra một vấn đề lớn với quân
lực Nam Việt Nam.
Spiegel: Tinh thần binh lính bị suy sụp?
Nguyễn Văn Thiệu: Chúng tôi không đem được binh lính
tử trận và thương binh ra ngoài. Không phải chỉ tinh thần binh lính, mà cả tiến
độ của chiến dịch cũng bị ảnh hưởng.
Spiegel: Kissinger nêu ra một lý do khác.
Rằng ông đã lệnh cho các sĩ quan chỉ huy phải thận trọng khi tiến về hướng Tây và ngừng
chiến dịch nếu quân số tổn thất lên tới 3000. Kissinger viết rằng nếu phía Mỹ
biết trước điều đó thì không đời nào họ đồng ý tham gia chiến dịch này.
Nguyễn Văn Thiệu: Đối với một quân nhân, định trước
một tổn thất về quân số là điều phi lý. Nếu TS Kissinger nói thế thì ông ấy
thật giàu trí tưởng tượng. Chúng tôi chỉ có thể tiến về phía Tây trong giới hạn
mà trực thăng cứu viện có thể bay đến. Kissinger bảo là chúng tôi đã rút quân
mà không báo cho phía Mỹ. Làm sao chúng tôi có thể triệt thoái trên 10,000 quân
mà họ không hay biết gì?
Spiegel: Tức là ông đã thông báo cho họ?
Nguyễn Văn Thiệu: Ồ, tất nhiên. Để tôi kể cho ông
nghe một câu chuyện. Hồi đó tờ Time hay tờ Newsweek có đăng bức hình một người
lính Nam Việt Nam đang bám vào càng một chiếc trực thăng cứu viện. Bên dưới đề:
"Nhát như cáy". Tôi chỉ cười. Tôi thấy nó tệ. Không thể ngăn một
người lính lẻ loi hành động như vậy được. Nhưng báo chí lại kết tội lính Nam
Việt Nam là hèn nhát và đồng thời giấu biến sự thật về tinh thần chiến đấu sút kém
của phi công trực thăng Mỹ trong chiến dịch này.
Spiegel: Một điểm gây rất nhiều tranh cãi giữa Hoa
Kỳ và Nam Việt Nam là vấn đề ngưng bắn. Theo cuốn hồi ký của Kissinger thì ngay
từ mùa Hè 1970 chính phủ Mỹ đã thống nhất về việc sẽ đề xuất một thỏa thuận
ngưng bắn tại các chiến tuyến hiện có. Kissinger khẳng định rằng ông không chỉ
chấp thuận mà còn ủng hộ đề xuất này.
Nguyễn Văn Thiệu: Đúng như vậy, tôi cũng cho rằng
ngưng bắn phải là bước đầu tiên để đáp ứng một hiệp định hòa bình. Nhưng ngưng
bắn ngay lập tức – và tôi xin nhắc lại: ngay lập tức – thì tôi không bao giờ
đồng ý với Kissinger. Tôi bảo, chúng ta phải cân nhắc hết sức kỹ lưỡng việc
này. Không thể thực hiện ngưng bắn trước khi tính kỹ việc ai sẽ giám sát việc
ngưng bắn, nếu ai vi phạm thì hậu quả sẽ thế nào, hai bên sẽ đóng quân ở đâu,
vân vân.
Spiegel: Kissinger viết: "Khi đó chúng tôi vẫn tưởng rằng chúng tôi và Thiệu cùng đồng hành
hợp tác." Phía Mỹ đã không hiểu rằng ông đem những "chiến thuật né tránh" mà "người Việt thường áp dụng với người
ngoại quốc" ra dùng.
Nguyễn Văn Thiệu: Chúng tôi là một nước nhỏ, gần
như mọi thứ đều nhờ ở một đồng minh lớn và vẫn tiếp tục phải xin viện trợ dài
hạn của đồng minh đó, không bao giờ chúng tôi lại cho phép mình dùng những thủ
đoạn nào đó.
Spiegel: Khi Mỹ đã rút, còn Hà Nội thì được phép
tiếp tục đóng quân ở miền Nam, chắc ông phải thấy là ông đã thua trong cuộc
chiến này?
Nguyễn Văn Thiệu: Không hẳn, nếu chúng tôi tiếp tục
được sự trợ giúp cần thiết từ phía Mỹ, như chính phủ Mỹ đã hứa khi chúng tôi
đặt bút ký hiệp định. Ngay cả khi ký, tôi đã coi đó là một nền hòa bình tráo
trở.
Nhưng chúng tôi vẫn tin rằng có thể chống lại bất
kỳ sự xâm lăng nào của Bắc Việt. Vì hai lý do: Chúng tôi có lời hứa chắc chắn
bằng văn bản của Tổng thống Nixon rằng Hoa Kỳ sẽ phản ứng quyết liệt, nếu Bắc
Việt vi phạm hiệp định.
Spiegel: Mặc dù ông ấy không hề cho biết sẽ phản
ứng bằng cách nào.
Nguyễn Văn Thiệu: Thứ hai, chúng tôi được đảm bảo
là sẽ có đủ viện trợ quân sự và kinh tế cần thiết để chống Bắc Việt xâm lược.
Nếu chính phủ Mỹ thực lòng giữ lời hứa thì chiến tranh có thể kéo dài, nhưng
miền Nam sẽ không bị Bắc Việt thôn tính.
Spiegel: Về điều này thì ông và Kissinger ít nhiều
đồng quan điểm. Ông ấy viết rằng chiến lược toàn cục có thể sẽ thành công, nếu
Mỹ đủ khả năng hành động trước bất kỳ một vi phạm nào của Hà Nội và tiếp tục
viện trợ đầy đủ cho miền Nam. Nhưng chuyện gì đã xảy ra? Kissinger quy lỗi cho
vụ Watergate, vì sau đó Tổng thống Mỹ không còn đủ uy tín. Ông có nghĩ rằng vụ
Watergate thực sự chịu trách nhiệm, khiến tất cả sụp đổ không?
Nguyễn Văn Thiệu: Rất tiếc, nhưng tôi không phải là
người Mỹ. Tôi không muốn quét rác trước cửa nhà người Mỹ. Nhưng nếu người Mỹ
giữ lời hứa thì đó là sự cảnh báo tốt nhất, khiến Bắc Việt không tiếp tục xâm
lăng, và chiến tranh có thể sẽ dần chấm dứt.
Spiegel: Nếu Hoa Kỳ giữ lời thì theo ông, hiệp định
hoàn toàn có thể thành công?
Nguyễn Văn Thiệu: Tôi cho là như vậy.
Spiegel: Như vậy về tổng thể, Hiệp định Paris không
đến nỗi tồi?
Nguyễn Văn Thiệu: Đó chắc chắn không phải là một
hiệp định có lợi cho chúng tôi. Nó tráo trở. Nhưng đó là lối thoát cuối cùng.
Ông phải hiểu rằng chúng tôi đã ký kết, vì chúng tôi không chỉ có lời hứa của
chính phủ Mỹ như tôi đã nói, mà hiệp định đó còn được mười hai quốc gia và Liên
Hiệp Quốc đảm bảo.
Spiegel: Trong cuốn hồi ký, TS Kissinger có những
bình luận rát mặt về khá nhiều chính khách đầu đàn. Nhưng riêng ông thì bị ông
ấy dành cho những lời hạ nhục nhất. Tuy đánh giá cao "trí tuệ", "sự
can đảm", "nền tảng văn
hóa" của ông, nhưng ông ấy vẫn chú tâm vào "thái độ vô liêm sỉ", "xấc
xược", "tính vị kỷ chà
đạp" và "chiến thuật khủng
khiếp, gần như bị ám ảnh điên cuồng" trong cách ứng xử với người Mỹ
của ông. Vì thế, cuối cùng Kissinger nhận ra "sự phẫn nộ bất lực mà người Việt thường dùng để hành hạ những đối
thủ mạnh hơn về thể lực". Ý kiến của ông về những khắc họa đó thế nào?
Nguyễn Văn Thiệu: Tôi không muốn đáp lại ông ấy.
Tôi không muốn nhận xét gì về ông ấy. Ông ấy có thể đánh giá tôi, tốt hay xấu,
thế nào cũng được. Tôi muốn nói về những điều đã xảy ra giữa Hoa Kỳ và Nam Việt
Nam hơn.
Spiegel: Hay ông đã làm gì khiến ông ấy có cái cớ
để viết về ông với giọng coi thường như thế?
Nguyễn Văn Thiệu: Có thể ông ấy đã ngạc nhiên vì
gặp những người quá thông minh và mẫn cán. Có thể cũng do cái phức cảm tự tôn
của một người đàn ông hết sức huênh hoang. Có thể ông ấy không tin nổi là người
Việt đối thoại với ông ta lại địch được một người tự coi mình là vô cùng quan
trọng.
Để tôi kể thêm một câu chuyện nữa: Ở đảo Midway tôi
thấy buồn cười, vì thật chẳng bao giờ tôi có thể hình dung là những người như
vậy lại tệ đến thế. Chúng tôi, gồm ông Nixon, ông Kissinger, phụ tá của tôi và
tôi, gặp nhau ở nhà một sĩ quan chỉ huy hải quân ở Midway. Ở đó có ba chiếc ghế
thấp và một chiếc ghế cao. Ông Nixon ngồi trên chiếc ghế cao.
Spiegel: Như trong phim Nhà độc tài vĩ đại của
Chaplin? Hitler cũng ngồi trên một chiếc ghế cao để có thể nhìn xuống
Mussolini, ngồi trên một chiếc ghế thấp hơn.
Nguyễn Văn Thiệu: Nhưng tôi vào góc phòng lấy một
chiếc ghế cao khác, nên tôi ngồi ngang tầm với Nixon. Sau buổi gặp đó ở Midway,
tôi nghe bạn bè người Mỹ kể lại rằng Kissinger đã rất bất ngờ vì Tổng thống
Thiệu là một người như vốn dĩ vẫn vậy.
Spiegel: Trong hồi ký, Kissinger phàn nàn là đã bị
cá nhân ông đối xử rất tệ; ông bỏ hẹn để đi chơi trượt nước. Nixon còn quá lời
hơn. Theo Kissinger thì Nixon đã gọi ông là "đồ
chó đẻ" (son of a bitch) mà Nixon sẽ dạy cho biết "thế nào là tàn bạo".
Nguyễn Văn Thiệu: Rất tiếc, nhưng tôi không thể cho
phép mình đáp lại những lời khiếm nhã, thô tục đó của Nixon, vì tôi xuất thân
từ một gia đình có nề nếp.
Nếu tôi không tiếp TS Kissinger và Đại sứ Bunker
thì đơn giản chỉ vì chúng tôi chưa chuẩn bị xong để tiếp tục đàm thoại. Họ đã
cần đến 4 năm, vậy vì sao lại bắt tôi trả lời ngay lập tức trong vòng một tiếng
đồng hồ? Có lẽ họ sẽ hài lòng, nếu chúng tôi chỉ biết vâng dạ. Nhưng tôi không
phải là một người chỉ biết vâng dạ, và nhân dân Nam Việt Nam không phải là một
dân tộc chỉ biết vâng dạ, và Quốc hội của chúng tôi không phải là một Quốc hội
chỉ biết vâng dạ. Mà tôi phải hỏi ý kiến Quốc hội.
Spiegel: TS Kissinger viết rằng thái độ của ông với
ông ấy chủ yếu xuất phát từ "lòng
oán hận độc địa".
Nguyễn Văn Thiệu: Không. Tôi chỉ bảo vệ lợi ích của
đất nước tôi. Dĩ nhiên là đã có những cuộc tranh luận nảy lửa, nhưng thái độ
của tôi xuất phát từ tinh thần yêu nước của tôi.
Spiegel: Kissinger viết rằng ông ấy hoàn toàn "thông cảm với hoàn cảnh bất khả
kháng" của ông. Ông có thấy dấu hiệu nào của sự thông cảm đó không?
Nguyễn Văn Thiệu: Không, tôi không thấy. Tôi chỉ
thấy duy nhất một điều, đó là áp lực từ phía chính phủ Mỹ.
Spiegel: Kissinger viết rằng ông không bao giờ tham
gia vào các buổi thảo luận về chủ trương chung. Ông ấy bảo rằng ông chiến đấu "theo kiểu Việt Nam: gián tiếp, đi
đường vòng và dùng những phương pháp khiến người ta mệt mỏi hơn là làm sáng tỏ
vấn đề", rằng ông "chê bai
mọi thứ, nhưng không bao giờ nói đúng vào trọng tâm câu chuyện".
Nguyễn Văn Thiệu: Hãy thử đặt mình vào tình thế của
tôi: Ngay từ đầu tôi đã chấp nhận để chính phủ Mỹ họp kín với Hà Nội. Kissinger
bảo là đã thường xuyên thông báo cho tôi. Vâng, tôi được thông báo thật – nhưng
chỉ về những gì mà ông ấy muốn thông báo. Nhưng tôi đã tin tưởng rằng đồng minh
của mình sẽ không bao giờ lừa mình, không bao giờ qua mặt tôi để đàm phán và bí
mật bán đứng đất nước tôi.
Các ông có hình dung được không: vỏn vẹn bốn ngày
trước khi lên đường đến Hà Nội vào tháng Mười 1972, ông ấy mới trao cho tôi bản
dự thảo mà sau này sẽ được chuyển thành văn bản hiệp định ở Paris, bằng tiếng
Anh? Chúng tôi phải làm việc với bản dự thảo tiếng Anh này, từng điểm một.
Và bản dự thảo đó không phải do Nam Việt Nam cùng
Hoa Kỳ soạn ra, mà do Hà Nội cùng Hoa Kỳ soạn ra. Các ông có thể tưởng tượng
được điều đó không? Lẽ ra, trước hết phía Mỹ nên cùng chúng tôi thống nhất quan
điểm về những điều kiện đặt ra cho hiệp định, và sau đó, nếu Bắc Việt có đề
nghị gì khác thì Kissinger phải trở lại hội ý với chúng tôi. Nhưng ông ấy không
hề làm như vậy.
Thay vào đó, ông ấy cùng Bắc Việt soạn ra các thỏa
thuận rồi trình ra cho tôi bằng tiếng Anh. Các ông có thể hiểu cảm giác của tôi
khi cầm văn bản của hiệp định hòa bình sẽ quyết định số phận của dân tộc tôi mà
thậm chí không buồn được viết bằng ngôn ngữ của chúng tôi không?
Spiegel: Nhưng cuối cùng ông cũng có bản tiếng
Việt?
Nguyễn Văn Thiệu: Chúng tôi cương quyết đòi bản
tiếng Việt, đòi bằng được. Mãi đến phút cuối cùng ông ấy mới miễn cưỡng chấp
nhận. Sau đó chúng tôi phát hiện ra rất nhiều cái bẫy. Tôi hỏi Đại sứ Bunker và
Kissinger, ai đã soạn bản tiếng Việt. Họ bảo: một người Mỹ rất có năng lực
thuộc International Linguistics College tại Hoa Kỳ cùng với phía Hà Nội. Nhưng
làm sao một người Mỹ có thể hiểu và viết tiếng Việt thành thạo hơn người Việt.
Và làm sao một người Mỹ có thể ứng đối bằng tiếng Việt với cộng sản Bắc Việt
giỏi hơn chính chúng tôi? Đồng minh mà như thế thì có chân thành và trung thực
không?
Spiegel: Một số quan chức cao cấp ở Hoa Kỳ từng
nhận định rằng thực ra Kissinger chỉ cố gắng đạt được một khoảng thời gian khả
dĩ giữa việc Mỹ rút quân và sự sụp đổ tất yếu của Nam Việt Nam. Trong cuốn sách
của mình, Kissinger bác bỏ quan niệm đó. Ý kiến của ông thì thế nào?
Nguyễn Văn Thiệu: Bất kể người Mỹ nói gì, tôi tin
rằng mục đích cuối cùng của chính phủ Mỹ là một chính phủ liên hiệp tại Nam
Việt Nam.
Spiegel: Nhưng Kissinger đưa ra cả một loạt điểm để
chứng minh rằng không phải như vậy.
Nguyễn Văn Thiệu: Chính phủ Mỹ tìm cách ép chúng
tôi phải đồng ý. Để họ có thể hãnh diện là đã thoát ra được bằng một "thỏa thuận danh dự". Để họ có
thề tuyên bố ở Hoa Kỳ rằng: "Chúng
ta rút quân về nước, chúng ta đảm bảo việc phóng thích tù binh Mỹ." Và
ở ngoài nước Mỹ thì họ nói rằng: "Chúng
tôi đã đạt được hòa bình cho Nam Việt Nam. Bây giờ mọi chuyện do người dân Nam
Việt Nam định đoạt. Nếu chính phủ liên hiệp biến thành một chính phủ do cộng
sản chi phối thì đó là vấn đề của họ. Chúng tôi đã đạt được một giải pháp danh
dự."
Spiegel: Kissinger viết như sau: "Nguyên tắc mà chúng tôi tuân thủ trong
các cuộc đàm phán là: Hoa Kỳ không phản bội đồng minh."
Nguyễn Văn Thiệu: Ông cứ nhìn miền Nam Việt Nam,
Campuchia và toàn bộ Đông Dương hiện nay thì biết. Khi tranh luận với các đại
diện chính phủ Mỹ về hiệp định hòa bình, chúng tôi thường có ấn tượng rằng họ
không chỉ đóng vai, mà thực tế là đã biện hộ cho ác quỷ.
Spiegel: Có bao giờ ông thấy một chút gì như là
biết ơn đối với những điều mà người Mỹ đã làm để giúp nước ông không? Trong
cuốn sách của mình, Kissinger viết rằng: "Biết
công nhận những cống hiến của người khác không phải là đặc tính của người
Việt."
Nguyễn Văn Thiệu (cười): Về những điều mà Kissinger
viết trong cuốn sách của ông ấy thì tôi cho rằng chỉ một người có đầu óc lộn
bậy, chỉ một người có tính khí tởm lợm mới nghĩ ra được những thứ như vậy.
Trong cuốn sách đó ông ấy còn tỏ ý sợ người Việt sẽ đem những người Mỹ còn sót
lại ra trả thù, sau khi Washington bỏ rơi chúng tôi. Không bao giờ chúng tôi
làm những điều như thế, không bây giờ và không bao giờ.
Spiegel: Cá nhân ông có cảm thấy một chút hàm ơn
nào với họ không?
Nguyễn Văn Thiệu: Hết sức thực lòng: Nếu chính phủ
Mỹ không phản bội, không đâm dao sau lưng chúng tôi thì nhân dân Việt Nam mãi
mãi biết ơn họ. Có lần, sau khi chúng tôi tranh luận rất kịch liệt về một văn
bản trong hiệp định, một số thành viên trong chính phủ của tôi bảo rằng, nếu
Kissinger lập công với miền Nam như ông ta đã lập công với miền Bắc thì may mắn
biết bao. Tôi bảo họ: nếu ông ấy thương lượng được một nền hòa bình thực sự với
Hà Nội thì miền Nam sẽ dựng tượng ông ấy, như MacAthur ở Nam Hàn. Nhưng đáng
tiếc là đã không như vậy. Nhìn vào những hậu quả của nền hòa bình ấy: trại tập
trung cải tạo, nạn đói, nhục hình tra tấn, hàng ngàn thuyền nhân bỏ mạng trên
biển, và một cuộc diệt chủng tàn bạo hơn, hệ thống hơn và hoạch định hơn cả ở
Campuchia, tôi nghĩ tốt nhất là người Mỹ nên tự đánh giá những điều mà ông
Nixon và ông Kissinger đã gây ra cho miền Nam Việt Nam. Kissinger không có gì
để tự hào về nền hòa bình mà ông ấy đã đạt được. Đó là hòa bình của nấm mồ.
Spiegel: Xin cảm ơn ông Thiệu đã dành cho chúng tôi
cuộc phỏng vấn này.
Hết
Đính kèm bản Tiếng Đức.
"Les Américains nous ont
trahis", Nguyen van Thieu
SPIEGEL: M. Thieu, de 1968 à 1973, les États-Unis ont tenté de négocier une
paix pour le Vietnam. Henry Kissinger, le négociateur en chef des États-Unis,
décrit, dans ses mémoires, comment, en tant que président du Sud-Vietnam, vous
avez fait des efforts pour instaurer la paix dans une guerre qui a duré de
nombreuses années, a coûté des millions de dollars et, comme l'écrivait
Kissinger, semblait destiné à "l'Amérique Coeur à briser ". Pourquoi
avez-vous opéré une obstruction?
THIEU: C'est un non-sens absolu. Si j'avais eu de l'obstruction, il n'y
aurait pas eu de règlement pacifique en 1973 - bien que, comme chacun le sait,
ce n'était pas une bonne paix; les conséquences de la paix au Vietnam sont un
témoin éloquent. Kissinger représentait la politique et les intérêts du
gouvernement américain. En tant que président du Vietnam, mon travail
consistait à défendre les intérêts nationaux vitaux de mon pays.
J'ai le président Nixon et le Dr Kissinger a souvent affirmé que les
États-Unis, en tant que grande puissance, n'abandonneraient pas trop de
positions sans importance dans un petit pays comme le Vietnam. Pour nous,
c'était une question de vie ou de mort pour la nation entière.
SPIEGEL: Kissinger ne nie pas que vous avez finalement accepté l'accord de
paix. Mais il dit aussi que cela a pris tellement de temps parce que vous aviez
tellement d'obstruction que vous n'étiez d'accord avec les propositions
américaines que parce que vous étiez sûr que Hanoi déclinerait de toute façon.
THIEU: Ce n'est pas vrai. Il faut plus de deux, trois jours, ou deux, trois
mois pour mettre fin à une guerre de près de 30 ans. Je me rends compte que
cette guerre a été la plus longue guerre de son histoire pour les États-Unis
qui sont venus à notre aide. Alors peut-être qu'ils étaient si pressés. Mais
nous avions besoin d'une paix durable.
SPIEGEL: Kissinger implique que vous ne vouliez pas vraiment un accord de
paix, mais plutôt que vous espériez que
* Avec Johannes K. Engel et Heinz P. Lohfeldt, rédacteurs en chef de
SPIEGEL. Au mur, une image de la femme de Thieu, Mai Anh.
Les Nord-Vietnamiens seraient aussi obstinés que vous. C’est seulement à
cause de cela, écrit-il, que vous avez accepté de nombreuses propositions
américaines - toujours déterminé à ne pas les respecter, car vous ne pensiez
pas qu’un accord serait conclu de toute façon. Avez-vous bluffé pendant les
négociations dans l'espoir de ne jamais devoir mettre vos cartes sur la table?
THIEU: Non. On ne peut tout simplement pas dire qu'un peuple qui a enduré
autant de souffrances pendant plus de 30 ans a cherché à prolonger une guerre.
Kissinger voulait faire avancer les choses rapidement afin que les États-Unis
puissent retirer leurs troupes et obtenir la libération des prisonniers de
guerre américains. Et peut-être que le gouvernement américain avait aussi pour
objectif de se dépêcher de partir ("foncer et courir"). -
Ils ont pu bien s'en sortir. Nous devions rester au sud du Vietnam.
Nous avions le droit légitime d’exiger un accord de paix global. Pas
seulement deux ou trois ans de paix, puis 30 autres années de guerre.
SPIEGEL: Alors pourquoi avez-vous anticipé les Américains et proposé le
retrait des troupes américaines lors de la réunion sur l'île de Midway dans le
Pacifique en juin 1969, comme le rapporte Kissinger?
THIEU: Même avant la réunion de Midway, ce n’était un secret pour personne
que le gouvernement américain avait l’intention de retirer ses troupes. Puis-je
vous rappeler que la nouvelle du retrait prévu de certaines troupes américaines
s'est étendue avant la réunion de Midway dans le monde? Pourquoi? Je soupçonne
que le gouvernement américain a voulu lancer un ballon d'essai, faire passer la
nouvelle à la presse et nous confronter aux faits.
SPIEGEL: Alors tu étais déjà dans la photo?
THIEU: Oui. La réunion de Midway avait deux objectifs. Cela a permis aux
deux nouveaux présidents de se connaître et de discuter du Vietnam. Le deuxième
point très clair était une discussion sur le premier retrait des troupes
américaines. Je n'ai eu aucune idée fausse et la situation était bien sous
contrôle. Il n'y avait pas lieu de s'inquiéter et j'étais très confiant.
SPIEGEL: Quand vous avez suggéré le retrait des troupes, vous y avez
vraiment cru. que vous pouviez mener la guerre seul et finalement gagner - une
guerre que plus de 540 000 soldats américains et la gigantesque machine
militaire américaine ne pourraient pas gagner? Vous pouvez à peine le croire.
THIEU: Non, je n'ai simplement pas suggéré cela. Je viens d'accepter. J'ai accepté
le premier retrait des troupes américaines parce que le président Nixon m'a dit
qu'il avait un problème interne et que le retrait ne serait que symbolique.
Cela nécessitait l'appui de l'opinion publique et du congrès. Mais je lui ai
également dit: vous devez vous assurer que Hanoi effectuera le premier retrait
de troupes. pas considéré comme une faiblesse des États-Unis.
SPIEGEL: Et vous ne pensiez pas que c'était le début d'un retrait total?
THIEU: Non. J'imagine que c'était la première étape d'une réduction des
effectifs. Je n'avais jamais imaginé que l'Amérique sortirait et abandonnerait
le Sud-Vietnam. J'ai dit au président Nixon que la réduction devait être
introduite progressivement, de la même manière que la force et l'expansion de
l'armée sud-vietnamienne le permettaient, conformément à une aide militaire et
économique qui permettrait au Vietnam de rester autonome.
Je lui ai expliqué, plus important encore, qu'il demanderait à Hanoï une
considération similaire. Les Américains ont été d'accord avec moi sur tout. en
vue d'une approche progressive et bilatérale ...
SPIEGEL: ... et déduction symbolique?
THIEU: Je savais que la guerre du Vietnam était aussi un problème intérieur
pour les États-Unis. Et le président Nixon a expliqué qu'il avait besoin d'un
geste symbolique pour cela.
Lorsque j'étais à Séoul et à Taiwan il y a une semaine, j'ai déclaré aux
présidents Park Chung Hee et Chiang Kai-shek que j'espérais que mon entretien
avec le président Nixon à Midway n'aboutirait qu'à une réduction symbolique des
troupes. Mais j’ai souligné que nous ne pourrions pas l’arrêter si les
États-Unis voulaient se retirer complètement. Il serait alors beaucoup plus
raisonnable de leur demander un retrait progressif et une assistance simultanée
pour la construction d'une armée sud-vietnamienne forte et moderne qui
remplacerait les Américains. Je n'ai jamais supposé que les troupes américaines
resteraient au Vietnam pour toujours.
SPIEGEL: les troupes américaines sont restées en Corée du Sud et en
Allemagne de l'Ouest.
THIEU: Mais nous sommes un peuple très fier. Nous leur avons dit que nous
avions besoin d’aide et d’armes, mais que nous ne manquions pas de sang et de
personnes.
SPIEGEL: Comment analyseriez-vous votre situation à l'époque? Quelques mois
auparavant, le secrétaire américain à la Défense, Melvin Laird, avait inventé
un nouveau terme: "vietnamisation". Jusque-là, les Américains avaient
parlé d'une "désaméricanisation" de la guerre. Cette nouvelle
désignation n'indique-t-elle pas clairement l'intention des Américains de se
retirer assez rapidement?
THIEU: Lorsque M. Nixon est arrivé à Saigon en juillet 1969, il a répété
qu’il avait besoin de l’appui du public américain. Je l'ai compris. Mais il ne
m'a jamais dit que le retrait était un programme systématique à l'initiative
américaine. Il ne m'a parlé que des difficultés domestiques qu'il avait eues
aux États-Unis et m'a demandé de l'aider. Il m'a dit: "Aide-nous à
t'aider." J'ai répondu: "Je vais vous aider à nous aider." Lors
de cette réunion, nous avons de nouveau parlé de retrait progressif.
SPIEGEL: Mais pas sur un calendrier précis?
THIEU: Non. Et M. Nixon a une fois de plus promis qu’un retrait devrait
faire l’objet d’une action appropriée au Nord-Vietnam et s’aligner sur la force
de défense du Sud-Vietnam et sur la poursuite de l’aide militaire et économique
au Sud-Vietnam.
SPIEGEL: Avez-vous réalisé alors que l'Amérique était également déterminée
à se retirer unilatéralement si cela s'avérait nécessaire?
THIEU: Oui, je le soupçonnais. Mais à ce moment-là, j'étais toujours très
confiant et en notre grand allié.
SPIEGEL: Peut-être que vous pourriez aussi. Il ressort clairement du livre
de Kissinger que le gouvernement Nixon ne pourrait pas simplement
"embaucher une entreprise impliquant deux" gouvernements et cinq pays
alliés et faisant 31 000 morts américains - comme si nous faisions simplement
référence à un autre Chaîne de télévision commutée ".
Les Américains voulaient évidemment sortir du Vietnam par la négociation.
Ils voulaient juste se retirer unilatéralement, si nécessaire. Avez-vous
formulé des revendications concernant les négociations entre Washington et
Hanoi?
THIEU: Nous étions fatigués de la guerre et nous étions déterminés à y
mettre fin par la négociation. Nous avons exigé que les envahisseurs qui
envahissent notre pays se retirent, c'est tout.
SPIEGEL: Vous vous êtes plaint du fait que l'effondrement du Sud-Vietnam en
1975 était principalement dû au fait que les troupes nord-vietnamiennes ont été
autorisées à rester dans le sud après la signature de l'accord de paix de
Paris. Ils ont affirmé que vous n'aviez consenti à leur présence que tant que
se poursuivaient les négociations en vue de la conclusion du contrat, et qu'ils
devraient se retirer par la suite.
Cependant, Kissinger affirme dans son livre que vous saviez parfaitement
que les Nord-Vietnamiens resteraient au sud et qu'en octobre 1972 vous n'aviez
pas soulevé d'objection contre les propositions américaines correspondantes.
THIEU: C'est un mensonge très déraisonnable ("le mensonge le plus
grossier") de Kissinger selon lequel j'ai accepté le séjour des troupes
nord-vietnamiennes dans le sud. Si j'avais accepté dès le début, comme le
prétend Kissinger, je n'aurais pas autant résisté quand il m'a présenté le
projet de traité qui ne contenait rien sur le retrait des troupes
nord-vietnamiennes.
C’est le point le plus important pour lequel je me suis battu, du début à
la fin des pourparlers de paix. J'ai appelé Kissinger jusqu'au bout pour
demander un retrait de Hanoi et lui ai dit qu'il n'y aurait pas d'accord si ce
n'était pas le cas.
Après de nombreux jours de discussions acerbes, Kissinger a finalement
avoué: "Monsieur le Président, il est impossible, si cela avait été
possible, je l'aurais fait, la question a été soulevée il y a trois ans, mais
la Russie est en désaccord." Il était clair pour moi que le gouvernement
américain avait cédé aux demandes de la Russie et ce fut ma plus grande
déception.
SPIEGEL: Peut-être les Russes ne pourraient-ils pas réagir autrement, car
les Nord-Vietnamiens ont refusé de considérer le Sud Vyetaam comme un étranger
et ont même nié pendant un certain temps qu'ils avaient même des troupes
régulières dans leur pays.
THIEU: Nous sommes en guerre depuis plus de 20 ans et n’avons jamais appris
à faire confiance aux propos de la Russie et du Nord-Vietnam. Le Nord-Vietnam
avait des troupes au Laos, au Cambodge et au Sud-Vietnam, et je pensais que
même un aveugle aurait pu le voir. Pour mettre fin à la guerre, nous devions
examiner les faits et ne pas écouter ce que l'ennemi avait dit.
SPIEGEL: Est-ce que tu t'es disputé avec Kissinger?
THIEU: Certainement, et aussi au général Haig. Je lui ai demandé,
"Général Haig, vous êtes un général, je suis un général. Existe-t-il un
traité de paix connu dans l'histoire dans lequel les envahisseurs ont été
autorisés à rester dans les territoires qu'ils avaient envahis?" Je lui ai
demandé: "Permettriez-vous aux troupes russes de rester aux États-Unis et
d'affirmer qu'elles sont parvenues à un accord de paix avec la Russie?"
SPIEGEL: Qu'a-t-il répondu? 1912 à Saigon.
THIEU: Il n'a pas pu répondre. C'était tellement illogique. Que pouvait-il
répondre?
SPIEGEL: Kissinger répond dans son livre. Il a écrit qu'il n'était pas
facile de forcer les Nord-Vietnamiens à retirer leurs troupes, car ils
n'étaient guère disposés à abandonner à la table des négociations ce qu'ils
n'avaient pas perdu sur le champ de bataille. Mais il a également dit qu'il y
avait une clause dans l'Accord de Paris qui empêcherait une infiltration
supplémentaire. Il arrive à la conclusion. "Les troupes nord-vietnamiennes
dans le sud disparaîtraient progressivement par attrition naturelle."
THIEU: Le gouvernement américain et Dr. À mon avis, Kissinger en
particulier n'a rien appris en matière de négociation avec les communistes,
après les tristes expériences de 1954 entre la France et les communistes et la
guerre de Corée. Ils n'ont rien appris des négociations sur le Laos et le
Cambodge, ils n'ont pas non plus compris comment traiter avec les communistes
et comment comprendre leur stratégie et leur tactique.
Cela nous ramène au problème, en tant que Dr. Kissinger, représentant une
grande nation et se vantant d'être le meilleur négociateur, pourrait croire que
les troupes nord-vietnamiennes ne s'infiltreront pas dans le Sud-Vietnam.
Comment pouvait-il croire ça?
Pourrait-il surveiller chaque pouce des frontières du Cambodge, du Laos et
du Sud-Vietnam? Même si nous avions un million de contrôleurs internationaux,
nous n'aurions jamais pu prétendre avoir la preuve qu'il n'y avait pas
d'infiltration. Comment pouvait-il avoir confiance en ce que disaient les
Nord-Vietnamiens? Il peut faire confiance au communiste, nous ne pourrions pas.
Par conséquent, j'ai insisté avec insistance sur la demande de retrait des
Nord-Vietnamiens. S'ils voulaient vraiment la paix, pourquoi voulaient-ils
rester?
SPIEGEL: Qu'est-ce que Kissinger a répondu?
THIEU: Que pourrait-il répondre? Ce que lui-même et le gouvernement
américain voulaient faire, c'était obtenir la libération des prisonniers de
guerre américains le plus rapidement possible. Ils nous ont dit qu'ils
voulaient une solution honorable, mais en réalité ils voulaient se débarrasser
de tout cela et se dépêcher s'ils ne voulaient pas être accusés par les
Vietnamiens et le monde entier de nous avoir abandonnés. C'était son problème.
SPIEGEL: Kissinger écrit dans son livre que, immédiatement après
l'offensive printanière des Nord-Vietnamiens en 1972, les rôles semblaient être
inversés. Maintenant, les Nord-Vietnamiens voulaient reprendre les négociations
soudainement, alors que le Sud-Vietnam voulait continuer jusqu'à la victoire.
THIEU: Absolument absurde! Qu'est-ce que le Dr Kissinger en victoire? Le
Nord-Vietnam a porté la guerre au Sud-Vietnam. Nous avons exigé qu'il se
retire. Est-ce la victoire? J'aime les Nord-Vietnamiens qui n'ont jamais
demandé à se considérer comme des prisonniers de guerre au Sud-Vietnam. Je n'ai
jamais demandé au Nord-Vietnam de payer des réparations pour les dommages
causés par la guerre. Je n'ai jamais demandé au Nord-Vietnam de céder des
territoires. Je n'ai jamais appelé à des sièges au gouvernement à Hanoi. Alors,
que comprend Kissinger par victoire et victoire totale?
SPIEGEL: En ce qui concerne le retrait du Nord-Vietnamien, le 31 mai 1971
est une date importante. À cette époque, selon Kissinger, les Américains ont
abandonné la demande d'un retrait bilatéral dans leurs propositions de
négociations secrètes. Au moins trois fois Kissinger dans son livre que vous
avez été informé non seulement à l'avance, mais que vous avez accepté audi.
THIEU: Je n'ai jamais accepté un retrait unilatéral. Depuis la réunion de
Midway, j'ai toujours réclamé une déduction progressive et double. Les
États-Unis ont changé d'avis et ont essayé de nous l'imposer, en utilisant la
tactique habituelle - en brandissant l'épée de Damoclès au-dessus de ma tête et
en mentionnant, par exemple, l'opinion publique américaine qui disait:
"Votre image aux États-Unis est très forte maintenant mauvais! " Ou:
"Le congrès veut réduire l'aide." Et ainsi de suite. Ils ont utilisé
la même tactique, inséré des documents dans la presse et m'ont présenté des
faits accomplis.
Si je refuse, l’opinion publique se retournera contre moi: "Il demande
trop, il ne laissera jamais les États-Unis se retirer, il ne laissera jamais
les prisonniers de guerre américains rentrer." Donc j'ai toujours dû être
d'accord. Pas de bonne humeur, mais peu disposé. Comment pourrais-je me défier
quand on me disait à chaque fois: "Si vous résistez, l'aide sera coupée
court."
SPIEGEL: Kissinger écrit que vous avez été consulté à l’avance sur toute
décision des Américains.
THIEU: Oui, ils m'ont consulté, mais certainement pas pour entendre un non
si les décisions en question servaient les intérêts américains. Mais le plus
souvent, ils ont réalisé pratiquement tout ce qu'ils voulaient par la pression.
SPIEGEL: Kissinger est à présent extrêmement critique vis-à-vis de
l'offensive du Laos de 1971. Selon Kissinger, ils ont convenu qu'une offensive
à la saison sèche était impérative. Qui a eu cette idée à l'origine?
THIEU: L'Américain. Cela faisait longtemps que nous voulions le faire, mais
nous ne pouvions pas le faire seuls * Au cours de l'opération de 1971 au Laos.
faire. Lorsque les Américains ont fait cette proposition, nous étions
heureux de voter pour que la guerre se termine plus rapidement. C’était une
opération conjointe américano-vietnamienne et une entreprise très claire: les
troupes sud-vietnamiennes devaient mener l’opération au Laos et les troupes
américaines devaient apporter des fournitures du Vietnam et de la frontière.
SPIEGEL: Pourquoi? Parce que le Congrès américain avait légalement interdit
aux troupes américaines d'entrer en territoire laatien.
THIEU: Oui, je le pense. Mais aussi parce que nous n'avons pas assez de
fonds. Nous devions apporter le ravitaillement de nos troupes et, surtout,
évacuer nos blessés. Cela n’a été possible que par hélicoptère et seuls les
Américains avaient assez d’hélicoptères. Sans eux, nous n'aurions jamais
accepté de faire des affaires au Laos.
SPIEGEL: Kissinger a écrit que vos troupes avaient du mal à demander un
soutien aérien car il n'y avait pratiquement aucun opérateur radio au sol
qualifié parlant anglais.
THIEU: Avec le soutien aérien, il n'y avait aucune difficulté. Nous ne nous
sommes pas inquiétés si parfois le soutien aérien manquait; nous avons pu nous
battre avec notre artillerie. Ce qui n'allait pas: au cours des trois premiers
jours de l'opération, les Américains avaient perdu beaucoup de pilotes
d'hélicoptères. Ils étaient donc réticents à continuer à voler à l'heure et
dans les limites requises. Cela est devenu un gros problème pour les troupes
sud-vietnamiennes.
SPIEGEL: La moralité s'est effondrée?
THIEU: Nous ne pouvions pas voler nos morts et nos blessés. Cela a affecté
non seulement notre moral, mais également les progrès de l'opération.
SPIEGEL: Kissinger appelle une autre raison de l'échec. Il a dit que vous
aviez commandé à vos commandants d’être prudents lorsqu’ils se dirigeaient vers
l’ouest et d’arrêter le commerce dès que vos pertes atteignaient environ 3 000.
S'ils le savaient, écrit Kissinger, les Américains n'auraient jamais accepté
cette société.
THIEU: Pour un militaire, il est illogique de définir un nombre de pertes à
l'avance. Dr. Kissinger est très imaginatif quand il dit ça. Nous ne pouvions
atteindre que l'ouest que les hélicoptères d'évacuation pouvaient voler.
Kissinger affirme que nous avons retiré nos troupes sans en informer les
Américains. Comment aurions-nous pu retirer plus de 10 000 soldats sans qu'ils
s'en rendent compte?
SPIEGEL: Alors tu l'as informée?
THIEU: Oh, bien sûr. Et laissez-moi vous raconter une anecdote. A cette
époque, une image est apparue dans "Time" ou "Newsweck",
sur laquelle un soldat sud-vietnamien est suspendu à un hélicoptère de
sauvetage. En dessous, il y avait "pied de lapin"
("lapin"). J'ai seulement souri. Je pensais que c'était mauvais. Vous
ne pouvez pas empêcher un seul soldat de le faire. Pourtant, la presse a accusé
les soldats sud-vietnamiens d'être des pieds de lapin tout en supprimant
complètement la vérité sur le manque d'esprit de combat des pilotes
d'hélicoptères américains dans cette opération.
SPIEGEL: La question du cessez-le-feu est un point très controversé entre
les Américains et les Sud-Vietnamiens. Après le livre Kissinger, c'était déjà à
l'été 1970 l 'unité
dans le gouvernement américain pour proposer une trêve sur les lignes de front.
Kissinger affirme que non seulement vous avez accepté, mais que vous avez même
approuvé cette proposition.
THIEU: C’est vrai, j’ai également convenu que le cessez-le-feu devrait être
la première étape de la mise en œuvre d’un accord de paix. Mais s’agissant
d’une trêve immédiate - et je le répète: immédiate -, je n’ai jamais été
d’accord avec Kissinger. J'ai dit qu'il fallait y réfléchir très attentivement.
Une trêve ne peut être conclue qu’après un examen minutieux de la question de
savoir qui surveillera le cessez-le-feu, que se passera-t-il si le
cessez-le-feu est violé, où se trouvent les troupes, etc.
SPIEGEL: Kissinger écrit: "A cette époque, nous pensions toujours
travailler en tandem avec Thieu." Pour les Américains, il n’était pas
clair qu’ils pensaient à vous avec ces "tactiques évasives" que les
Vietnamiens donnent aux étrangers
THIEU: Il ne nous est jamais venu à l'esprit qu'en tant que petit pays -
presque tous dû à un grand allié et continuant à demander de l'aide à long
terme - nous avons été en mesure de faire des tours.
SPIEGEL: Quand les Américains sont partis et que les Nord-Vietnamiens ont
été autorisés à garder leurs troupes au Sud-Vietnam, vous avez dû penser que la
guerre était maintenant perdue?
THIEU: Pas nécessairement, si seulement nous avions continué à recevoir une
aide américaine suffisante, comme nous l'avait promis le gouvernement américain
lors de la signature de l'accord. Même lorsque nous avons signé le contrat, je
pensais que c’était un "drôle de paix".
Mais nous pensions toujours que nous pourrions résister à toute agression
nord-vietnamienne s’ils violaient les accords de paix. Nous avions deux
raisons: le président Nixon nous avait promis par écrit que les États-Unis
réagiraient avec vigueur si le Nord-Vietnam violait les accords de paix.
SPIEGEL: Bien qu'il n'ait jamais dit comment.
THIEU: Deuxièmement, nous devrions recevoir assez d'aide militaire et économique
aussi longtemps que nécessaire pour résister à l'agression nord-vietnamienne.
Si cette promesse avait été honnêtement respectée par le gouvernement des
États-Unis, la guerre pourrait encore se poursuivre, mais le Vietnam du Nord
n'aurait pas pris le contrôle de celle-ci.
SPIEGEL: Sur ce point, vous et Kissinger êtes plus ou moins d'accord. Il
écrit que la stratégie globale aurait été couronnée de succès si les Américains
avaient pu remédier à toute violation de l'accord de paix nord-vietnamien et continuer
à fournir une assistance suffisante au Sud-Vietnam. Qu'est-ce qui s'est mal
passé? Pour Kissinger, la responsabilité incombe à Watergate, car à l'époque le
président américain n'avait plus d'autorité. Pensez-vous que Watergate est
vraiment responsable de tout effondrement?
THIEU: Je suis désolé, mais je ne suis pas américain. Je ne veux pas
balayer la porte des Américains. Mais si les Américains avaient tenu leurs
promesses, cela aurait été le meilleur moyen de dissuasion pour une nouvelle
agression nord-vietnamienne, et la guerre aurait pu prendre fin.
SPIEGEL: Si les Etats-Unis avaient tenu leur promesse, alors vous pensez
que l'accord aurait pu être un succès? THIEU: Je pense que oui.
SPIEGEL: Donc l'accord de Paris n'était pas si mauvais après tout?
THIEU: Ce n'était certainement pas une bonne affaire pour nous. Il y avait
du vent. Mais c'était un dernier recours. Comprenez bien, nous l’avons signé
uniquement parce que, comme je l’ai déjà mentionné, non seulement nous avions
l’engagement du gouvernement américain, mais que le traité était également
garanti par douze États et l’ONU.
SPIEGEL: Dans son livre, le Dr Les commentaires caustiques de Kissinger
pour beaucoup d'hommes politiques. Mais apparemment, il vous a réservé les plus
dégradants. Tout en louant votre "intelligence", votre
"courage", votre "contexte culturel", il insiste sur votre
"comportement honteux", votre "impudence", votre
"égocentrisme téméraire" et votre "tactique monstrueuse, presque
obsédante de traiter" avec les Américains ". Kissinger a finalement
ressenti "la colère impuissante avec laquelle les Vietnamiens ont toujours
tourmenté leurs adversaires les plus forts physiquement". Que dites-vous
de toutes ces marques dans les mémoires de Kissinger?
THIEU: Je ne veux pas lui répondre. Je ne veux pas commenter sur lui. Il
peut me juger à sa guise, bon ou mauvais. Je préférerais parler de ce qui s'est
réellement passé entre les États-Unis et le Sud-Vietnam.
SPIEGEL: Vous lui avez peut-être donné la raison d'écrire sur vous de cette
façon péjorative?
THIEU: Peut-être était-il émerveillé d'avoir affaire à des personnes si
intelligentes et efficaces. Cela est peut-être aussi dû au complexe de
supériorité d'un homme très vaniteux. Peut-être ne peut-il pas croire qu'un
interlocuteur vietnamien ait grandi pour un homme qui se croit si important.
Laissez-moi vous raconter une anecdote: Je me suis amusé à Midway parce que
je n’avais jamais imaginé que de telles personnes seraient aussi minables.
Lorsque nous nous sommes rencontrés chez le capitaine de la marine à Midway, il
y avait M. Nixon, M. Kissinger, mon assistant et moi-même. Il y avait trois
chaises basses et une chaise haute. M. Nixon était assis dans la chaise haute.
SPIEGEL: Comme dans le film de Chaplin "Le grand dictateur"?
Hitler est également assis sur une chaise haute pour regarder Mussolini dans
une chaise basse.
THIEU: Mais j'ai pris une autre chaise similaire de la salle à manger, de
sorte que je me suis assis à la même hauteur que Nixon. Après la réunion de
Midway, mes amis américains m'ont également dit que Kissinger ne s'était jamais
attendu à ce que le président Thieu soit l'homme qu'il était.
SPIEGEL: Kissinger se plaint dans son livre qu'il vous a personnellement
maltraité; que vous aviez annulé des rendez-vous et que vous alliez faire du
ski nautique. Nixon est allé encore plus loin. Selon Kissinger, il l'appelait
un "fils de pute", à qui il montrerait "ce que signifie vraiment
la brutalité".
THIEU: Je suis désolé, mais je ne peux pas répondre à la déclaration de
Nixon. Je ne peux pas me permettre de répondre à des expressions aussi
inconvenantes ou vulgaires, car je viens d'une bonne famille.
Si j'ai le Dr Kissinger et l'ambassadeur Bunker n'ont pas reçu, simplement
parce que nous n'étions pas prêts à continuer à leur parler. Après avoir eu
besoin de quatre ans, pourquoi devrais-je être obligé de donner ma réponse dans
l'heure qui suit? Si les Américains pouvaient prendre leur temps, pourquoi pas
moi? Cela leur aurait fait plaisir si nous avions été des hommes-oui. Mais je ne
suis pas un homme de confiance, et les Sud-Vietnamiens ne sont pas un voucher
jasage; notre congrès n'est pas un congrès de jasage. Je dois la consulter.
SPIEGEL: Votre attitude envers lui, écrit dr. Kissinger, a finalement été
déterminé par votre "haine empoisonnée".
THIEU; Non. Je n'ai défendu que les intérêts de mon pays. Certes, il y a eu
des discussions très vives, mais mon attitude a été déterminée par mon
patriotisme.
SPIEGEL: Kissinger a écrit qu'il avait certainement "une certaine
sympathie pour la situation presque impossible" dans laquelle vous vous
êtes trouvé. Avez-vous remarqué des signes d'une telle compréhension?
THIEU: Non, je n'ai pas remarqué cela. La seule chose que j'ai remarquée
était la pression du gouvernement américain.
SPIEGEL: Kissinger a écrit que vous n'aviez jamais participé à une
discussion sur les conceptions. Il dit que vous avez "combattu à la
vietnamienne: indirectement, de manière détournée et avec des méthodes plus
fastidieuses que de clarifier les choses, et il s'accroupissait à propos de
tout, mais ne touchait jamais à l'essentiel".
THIEU: Mettez-vous à ma place. Dès le début, j'ai admis que le gouvernement
américain avait eu des discussions confidentielles avec Hanoi. Kissinger dit
que j'ai toujours été informé. Oui, j'ai été informé de ce dont il voulait me
parler. Mais je croyais que mon allié ne me trahirait jamais, ne ferait pas le
commerce de ma tête et vendrait secrètement ma terre.
Mais pouvez-vous imaginer que quatre jours seulement avant son départ pour
le Nord-Vietnam, en octobre 1972, il présente le projet de contrat, qui devait
être paraphé à Paris, en anglais? Nous avons dû discuter de la version
anglaise, point par point.
Et cette conception n'a pas été faite par les Sud-Vietnamiens et les
États-Unis, mais par les Nord-Vietnamiens et les États-Unis. Pouvez-vous
imaginer ça? La solution logique aurait été que les Sud-Vietnamiens et les
Américains s'étaient d'abord mis d'accord sur les termes d'un accord de paix et
que Kissinger nous serait revenu si les Nord-Vietnamiens avaient fait des
contre-propositions. Il n'a pas.
Au lieu de cela, il a conçu les accords avec les Nord-Vietnamiens et me les
a présentés en anglais. Pouvez-vous imaginer comment je pensais que nous ne
pouvions même pas voir le texte de l'accord de paix qui déterminerait le destin
de notre peuple dans notre propre langue?
SPIEGEL: Mais vous avez enfin une version vietnamienne?
THIEU: Nous avons insisté et insisté et avons insisté, puis, au dernier
moment, il a accepté, certainement à contrecœur. Et puis nous avons découvert
de nombreux pièges. J'ai demandé à l'ambassadeur Bunker et à Kissinger:
"Qui a écrit le texte en vietnamien?" Ils ont répondu: "Un
Américain très compétent du Collège international de linguistique aux États-Unis
avec le Nord-Vietnamien". Mais aucun Américain ne peut mieux comprendre et
écrire le vietnamien qu'un vietnamien. Et aucun Américain ne peut mieux faire
avec les communistes vietnamiens en langue vietnamienne que nous-mêmes.
Était-ce honnête et sincère d'un allié?
SPIEGEL: Aux Etats-Unis, de hauts responsables du gouvernement auraient
affirmé que Kissinger cherchait à obtenir un "intervalle décent"
entre le retrait américain et l'effondrement inévitable du Sud-Vietnam.
Kissinger rejette cela dans son livre. Quelle est ton opinion
THIEU: Quoi que disent les Américains, je suis convaincu que l'objectif
ultime du gouvernement américain était un gouvernement de coalition au
Sud-Vietnam.
SPIEGEL: Kissinger énumère pas mal de points pour prouver que ce n'est pas
vrai.
THIEU: Le gouvernement américain a essayé de nous imposer cela. Ensuite,
ils auraient pu être fiers de se débarrasser de la question avec un
"accord honorable". Ensuite, ils auraient pu dire aux États-Unis:
"Nous retirons nos troupes, nous obtenons la libération de nos prisonniers
de guerre." Et en dehors des États-Unis: "Nous avons instauré la paix
au Sud-Vietnam. C’est maintenant au sud-vietnamien de décider quand un
gouvernement de coalition devient un gouvernement dominé par les communistes,
c’est leur problème. Nous l’avons fait avec honneur."
SPIEGEL: Kissinger écrit: "Pour nous, les négociations impliquaient un
principe: que l’Amérique ne trahirait pas ses amis."
THIEU: Regardez la situation actuelle dans le sud du Vietnam, au Cambodge
et dans l'ensemble de l'Indochine. Lorsque nous avons discuté du traité de paix
avec des responsables américains, nous avons souvent eu l’impression qu’ils ne
se contentaient pas de défendre l’avocat du diable, mais agissaient de la
sorte.
SPIEGEL: Avez-vous déjà ressenti quelque chose comme de la gratitude pour
ce que les Américains ont fait pour aider votre pays? Kissinger dit dans son
livre: "La reconnaissance des services rendus n'est pas un trait
vietnamien".
THIEU (rires): En ce qui concerne ce que Kissinger a écrit dans son livre,
je veux dire que seul un homme avec un spint tordu pouvait imaginer une telle
chose - juste un homme avec un caractère désagréable (" tempérament
maladroit "). Il laisse entendre dans son livre qu'il craignait que les
Vietnamiens se vengent des Américains restants après que Washington nous ait
abandonnés. Nous ne ferions jamais cela - ni maintenant ni jamais.
SPIEGEL: Avez-vous personnellement ressenti quelque chose comme de la
gratitude?
THIEU: Très franchement, si le gouvernement américain ne nous avait pas
trahi et ne nous avait pas été poignardé dans le dos, le peuple vietnamien lui
en serait toujours reconnaissant. Après avoir eu une discussion animée avec
Kissinger sur le texte de l'accord de paix avec Kissinger, certains membres de
mon gouvernement ont déclaré qu'il aurait été chanceux que Kissinger l'ait fait
pour le Sud-Vietnam, ce qu'il a fait pour le Nord-Vietnam. Je leur ai dit que
s'il pouvait négocier une véritable paix avec les Nord-Vietnamiens, il pourrait
obtenir un mémorial au Sud-Vietnam, tout comme la Corée érigeait une statue de
MacArthur. Malheureusement, ce n'était pas comme ça.
Je pense que les Américains devraient juger par eux-mêmes quelles ont été
les conséquences de la paix, ce que M. Nixon et M. Kissinger ont fait au Sud-Vietnam:
les camps de concentration, la famine, les tortures, les nombreux milliers de
boat people qui sont morts dans l'océan Pacifique et un génocide beaucoup plus
cruel, beaucoup plus systématique et planifié qu’au Cambodge. Kissinger ne peut
pas être fier de la paix qu'il a réalisée. C'est la paix de la tombe.
SPIEGEL: Monsieur Thieu, nous vous remercions pour cette conversation.
Nguyen van Thieu
a été président du Vietnam du Sud de 1967 à 1975. Né à proximité de
l'ancienne ville impériale de Hué, Thieu, 56 ans, fils d'un poissonnier,
participe au coup d'État inspiré par l'Amérique contre le président Diem en
novembre 1963. Un an plus tard, l'officier américain Thieu remarqua ses
compétences militaires en tant que général commandant d'un corps d'armée. En
1967, Thieu fut élu président du Sud-Vietnam - et donc le partenaire des
États-Unis dans une guerre perdue de longue date. Quand, deux ans après les
accords de paix de Paris de 1973, les Nord-Vietnamiens étaient sur le point de
conquérir le Vietnam, Thieu démissionna et s'exila à Taiwan via Taiwan. Neuf
jours plus tard, Saigon a capitulé.
Par Johannes K. Engel et Heinz P. Lohfeldt
DER SPIEGEL 50/1979
Nguồn:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét